BARBÓRKA ŚWIĘTO GÓRNICZE

Barbórka 4 grudnia, to tradycyjne górnicze święto. Obchodzone jest przez górników i wszystkich ludzi związanych z wydobyciem paliw kopalnych. Święta Barbara patronuje także dobrej śmierci i trudnej pracy marynarzy, rybaków, żołnierzy i kamieniarzy. W górnictwie nie zawsze jednak Barbórka obchodzona była w ten sam sposób.


Historia Barbórki sięga połowy XVIII wieku – właśnie wtedy na ziemiach polskich za-częto organizować pierwsze tego typu uroczystości ,a miało to miejsce w okręgu wydobycia rud ołowiowo-srebrowych w Tarnowskich Górach. 

Dlaczego św. Barbara jest patronką górników?
Chociaż św. Barbara należy w Kościele Katolickim do jednych z najpopularniejszych i najbardziej czczonych świętych, w rzeczywistości niezbyt dużo wiemy o jej życiu. Nie mamy również zbyt wielu historycznych dowodów ukazujących jej życie. Życiorys tej Świętej męczennicy opiera się głównie na opowieściach narosłych w ciągu wieków.
Jeden z przekazów mówi, że była ona córką bogatego kupca Dioskura, mieszkała w Nikomedii nad Morzem Marmara (dzisiejszy Izmit - Turcja) i właśnie tam poniosła swoją męczeńską śmierć w roku 306, ponieważ nie chciała wyrzec się wiary w Trójcę Świętą.
 Legenda głosi, że kiedy ojciec Barbary dowiedział się, że jego córka została chrze-ścijanką, wpadł w złość i uwięził ją w wieży, z której uciekła i schowała się w pobliskich skałach. W czasie ucieczki modląc się i prosząc Boga o ratunek pomiędzy skałami znalazła podziemną pieczarę, w której udało się jej ukryć. Właśnie to zdarzenie spowodowało, że zo-stała wybrana na patronkę osób, które pracują pod ziemią.
Pomimo schronienia, Barbara w końcu została odnaleziona oraz uwięziona i skazana na śmierć przez ścięcie. Jak podają środki przekazu jej ojciec za haniebną zbrodnię został rażony piorunem, a Barbara dostała tuż przed śmiercią zapewnienie od samego Boga, że nikt, kto będzie ją wspominał, nie umrze bez świętych sakramentów. To kolejny powód, dla którego to właśnie ta święta stała się patronką górników.
Barbórka i Święto Górnika. Skąd się wzięły?
Na początku Barbórka była wyłącznie świętem religijnym. Już w średniowieczu, w dniu wspomnienia świętej nie wolno było pracować, a od 1800 roku wprowadzono w Europie specjalne, związane z 4 grudnia zwyczaje. Jednym z nich było zrywanie tzw. gałązek św. Barbary – gałązek wiśni lub forsycji, które miały oznaczać dobrobyt. W innych z kolei były oznaką bliskiego ślubu lub nadziei na zamążpójście.
Kiedy Barbórka zawitała pod ziemię? 
W kopalni Rauris w Alpach austriackich 4 grudnia górnicy otrzymywali od ludzi tzw. chleb świętej Barbary, wypiekany z ciasta piernikowego. W innych kopalniach na terenach niemieckich, a także w Szwajcarii i Tyrolu, zapalano w tym dniu w sztolniach światło mające chronić pracujących pod ziemią przed nagłą śmiercią.
W latach XVIII wieku w swoje święto w dniu 4 grudnia górnicy spotykali się w mundurach na uroczystej mszy świętej – nabożeństwie odprawianym najczęściej na terenie samej kopalni, jeśli była taka możliwość, lub przy figurze św. Barbary.
Z kolei od wieku XIX, po zakończonej mszy świetej, przy akompaniamencie orkiestry, górnicy maszerowali ulicami miasta oraz przez teren kopalni, by zakończyć swoją trasę przed siedzibą dyrekcji zakładu kopalni. Tam odbywała się uroczysta akademia, podczas której przełożeni dziękowali pracownikom za ciężką pracę w trudnych i niebezpiecznych warunkach, a także wkład w rozwój samej kopalni i krajowej gospodarki. Był to również dobry moment na złożenie sobie wzajemnych życzeń, nie tylko zawodowych, ale także osobistych.
Po II wojnie światowej władze PRL wprowadziły bardziej świecki charakter obchodów i święto Barbórki stało się obchodami Dnia Górnika, co zmieniło w znacznej mierze sposób celebrowania 4 grudnia przez pracujących pod ziemią gwarków. 
Współcześnie obchody Barbórki rozpoczynają się zwykle poranną, bardzo uroczystą mszą świętą, która organizowana jest w kościele lub w cechowni (części kopalni, gdzie górnicy zbierają się oraz wykonują czynności służbowe przed zjazdem w dół lub po powrocie na powierzchnię). Bardzo często organizowane są także spotkania, akademie, koncerty i tzw. karczmy piwne – zwyczaj wprowadzony w Polsce dopiero w latach 80-tych XX wieku.
Tradycja organizowania karczm piwnych wywodzi się z opisanych wyżej biesiad (tzw. spotkań gwarków przy piwie), które przywędrowały do Polski z Austrii, a dokładniej z uczelni górniczej zlokalizowanej w Leoben. Właśnie tam zetknęli się z nią polscy studenci i to właśnie oni przywieźli ją do Galicji na początku ubiegłego wieku. Najpierw karczmy organizowano głównie w Krakowie (przy Akademii Górniczo-Hutniczej), ale po II wojnie światowej zwyczaj pojawił się także na Śląsku.
O ile tradycyjna Karczma Piwna gromadzi wyłącznie męską część górniczego stanu, tak od lat 90-tych XX wieku coraz częściej obchodzone są również „combry babskie”, czyli barbórkowe imprezy zdominowane przez kobiety. To jednak już coś zupełnie innego niż tradycyjnie męska Barbórka!
 

Wszystkim Wam, drodzy pracownicy kopalń, Zarząd OSPSBHP KATOWICE PRZEMYSŁ-GÓRNICTWO składa najserdeczniejsze życzenia bezpiecznej, spokojnej i przynoszącej satysfakcję pracy. Niech Wasze rodziny czerpią radoć i zadowolenia z jej efektów, a Święta Barbara otacza Was opieką każdego dnia.